A. Cornelius Celsus
floruit ca. 30
|
De medicina libri VIII
Conspectus librorum
|
___________________________________________________
|
|
Liber I
ProoemiumCaput IQuemadmodum sanos agere conveniat.Caput IIQuae imbecilis servanda sint.Caput IIIObservationes quaedam, prout res novae incidunt, et corporum genera et sexus et aetates et tempora anni sunt.Caput IVDe iis, qui aliqua parte corporis laborant, et primum de iis, quibus Caput infirmum est.Caput VDe iis, qui lippitudine, gravidae, destillatione tonsillisque laborant.Caput VIAd solutam alvum remedia.Caput VIIRemedia ad coli dolorem.Caput VIIIQuae agenda sint stomacho laborantibus.Caput IXQuid observandum sit dolore nervorum laborantibus.Caput XObservatio in pestilentia.
Liber II
ProoemiumCaput IQuae anni tempora, quae tempestatum genera, quae partes aetatis, qualia corpora vel tuta vel morbis opportuna sint, et quod valetudinis genus in quoque timeri possit.Caput IIDe signis adversae valetudinis futurae.Caput IIIQuae bona in aegrotantibus signa sint.Caput IVMala signa aegrotantium.Caput VDe signis longae valetudinis.Caput VIDe indiciis mortis.Caput VIIDe notis, quas aliquis in singulis morborum generibus habere possit.Caput VIIIQuae notae in quoque morbi genere vel spem vel pericula ostendant.Caput IXDe morborum curationibus.Caput XDe sanguinis detractione per venas.Caput XIDe sanguinis detractione per cucurbitulas.Caput XIIDe deiectione. De alvi ductione.Caput XIIIDe vomitu.Caput XIVDe frictione.Caput XVDe gestatione.Caput XVIDe abstinentia.Caput XVIIDe sudore.Caput XVIIIQui cibi potionesque aut valentis aut mediae aut imbecillae materiae sint.Caput XIXQuae natura ac proprietas; cuiusque rei sit, qua vescimur.Caput XXDe iis, quae boni succi sunt.Caput XXIDe iis, quae mali succi sunt.Caput XXIIQuae res lenes quaeve acres sint.Caput XXIIIDe iis, quae crassiorem quaeve tenuiorem pituitam faciunt.Caput XXIVDe iis, quae stomacho idonea sunt.Caput XXVQuae res alienae stomacho sint.Caput XXVIDe iis, quae inflant.Caput XXVIIDe iis, quae calefaciunt aut refrigerant.Caput XXVIIIDe iis, quae intus facile corrumpuntur.Caput XXIXDe iis, quae alvum movent.Caput XXXDe iis, quae alvum adstringunt.Caput XXXIDe iis, quae urinam movent.Caput XXXIIDe iis, quae ad somnum apta sunt.Caput XXXIIIDe iis, quae materiam evocant.
Liber III
Caput IDe morborum generibus.Caput IIQuomodo morbi cognoscuntur, et an increscant an minuantur, et qua ratione ab initio, qui languere incipit, curari debeat.Caput IIIDe febrium generibus.Caput IVDe curationum diversis generibus.Caput VDe febrium speciebus et singularum curationibus; quando cibus febricitantibus dandus sit.Caput VIQuando potiones febricitantibus dari expediat.Caput VIIQuomodo pestilentes febres curari debeant. Curatio ardentis febris.Caput VIIICuratio semitertianae febris, quae ἡμιτριταῖος dicitur.Caput IXCuratio lentarum febrium.Caput XRemedia in febribus ad capitis dolorem et praecordiorum inflammationem et ariditatem et scabritiem linguae.Caput XIRemedia contra frigus, quod febrem praecedit.Caput XIICuratio horroris in febribus.Caput XIIICuratio quotidianae febris.Caput XIVCuratio tertianae febris.Caput XVCuratio quartanae febris.Caput XVICuratio duarum quartanarum.Caput XVIICuratio quotidianae febris, quae ex quartana facta sit.Caput XVIIIDe tribus insaniae generibus, et primum, de eius curatione, quae a Graecis φρενῖτις dicitur.Caput XIXDe cardiacis.Caput XXDe lethargicis.Caput XXIDe hydropicis.Caput XXIIDe tabe et eius speciebus.Caput XXIIIDe comitiali morbo.Caput XXIVDe regio morbo.Caput XXVDe elephantia.Caput XXVIDe attonitis.Caput XXVIIDe resolutione nervorum. De dolore nervorum. De tremore nervorum. De suppurationibus internis.
Liber IV
Caput IDe humani corporis interioribus sedibus.Caput IIDe curationibus morborum, qui nascuntur a capite.Caput IIIDe morbo, qui circa faciem nascitur.Caput IVDe resolutione linguae.Caput VDe destillatione ac gravedine.Caput VIDe cervicis morbis.Caput VIIDe faucium morbis.Caput VIIIDe difficultate spirandi.Caput IXDe faucium exulceratione.Caput XDe tussi.Caput XIDe sanguinis sputo.Caput XIIDe stomachi morbis.Caput XIIIDe laterum doloribus.Caput XIVDe viscerum morbis, et primum de pulmone.Caput XVDe hepaticis.Caput XVIDe lienosis.Caput XVIIDe renum morbis.Caput XVIIIDe intestinorum morbis, et primum de cholera.Caput XIXDe coeliaco, ventriculi morbo.Caput XXDe tenuioris intestini morbo.Caput XXIDe morbo intestini plenioris.Caput XXIIDe torminibus.Caput XXIIIDe laevitate intestinorum.Caput XXIVDe lumbricis alvum occupantibus.Caput XXVDe tenesmo.Caput XXVIDe ventris fluxu.Caput XXVIIDe vulvae morbo.Caput XXVIIIDe seminis nimia ex naturalibus profusione.Caput XXIXDe coxarum morbis.Caput XXXDe genuum dolore.Caput XXXIDe manuum et pedum articulorumque vitiis.Caput XXXIIDe refectione convalescentium a morbo.
Liber V
ProoemiumCaput IDe simplicibus facultatibus quaruncunque rerum, ex quibus medicamenta fiunt, et primum de iis, quae sanguinem supprimunt.Caput IIQuae vulnus glutinent.Caput IIIQuae concoquant et moveant pus.Caput IVQuae aperiant vulnera.Caput VQuae purgent.Caput VIQuae rodant.Caput VIIQuae excedant corpus.Caput VIIIQuae adurant.Caput IXQuae crustas ulceribus inducant.Caput XQuae crustas ulceribus resolvant.Caput XIQuae discutiant ea, quae in aliqua parte corporis coierunt.Caput XIIQuae evocent et educant.Caput XIIIQuae exasperata laevent.Caput XIVQuae carnem nutriant et ulcus impleant.Caput XVQuae molliant.Caput XVIQuae cutem purgent.Caput XVIIDe mixturis simplicium rerum, et de ratione ponderum. Quid malagma et emplastrum et pastillus inter se differant.Caput XVIIIDe malagmatis. Malagma adversus calidas podagras. Malagma ad materiam extrahendam. Malagma ad iecur dolens. Malagma ad lienem. Malagma commune pluribus. Malagma ad laterum dolores. Malagma ad idem Andreae. Malagma ad revolvenda quae adstricta sunt, et mollienda quae dura sunt, et digerenda quae coeunt. Malagma aliud ad eadem. Malagma Moschi ad molliendum. Malagma Medi ad digerenda quae coeunt. Malagma Panthemi ad eadem. Malagma ad strumas. Malagma Miconis ad idem. Malagma aliud ad idem valens. Malagma ad strumam et phymata. Malagma ad strumam et tubera et καρκινώδη. Malagma Protarchi ad parotidas et favum et mala ulcera. Malagma adversus panum et phymata. Malagma adversus phymata. Malagma ad supprimendum omne quod abscedit. Malagma ad sanguinem supprimendum. Malagma ad carcinodas et phymata lenienda. Malagma ad livorem faciei contusae. Malagma ἀναστομωτικὰ ad aperiendum. Malagma Miconis ad resolvendum aperiendumque ac purgandum. Malagma ad ossa et nervos. Malagma Euthyclei ad articulos et ad omnem dolorem. Malagma Sosagorae ad dolores articulorum. Malagma Chrysippi ad idem valens. Malagma Ctesiphontis ad idem valens et ad parotidas et phymata et strumam. Malagma ad articulos. Malagma Aristonis adversus podagras et recentia phymata et omnes dolores. Malagma Theoxeni ad pedum dolores. Malagma Numenii ad podagram ceterosque articulos induratos. Malagma Dexii, siquando callus in articulis increvit.Caput XIXDe emplastris. Barbarum emplastrum nigrum, quod cruentis protinus vulneribus iniicitur. Choacon emplastrum nigrum, ad idem valens. Basilicon emplastrum nigrum ad idem. Smaragdinum emplastrum ad idem. Emplastrum rufum ad idem. Παρακολλητικὸν emplastrum ad idem. Cephalicum emplastrum Philothae, capiti conveniens. Emplastrum viride ad idem valens. Tetrapharmacum emplastrum ad pus movendum. Enneapharmacum emplastrum ad pus movendum et ad purgandum valens. Emplastra, quibus utriusque rei facultas est. - Attalum emplastrum ad vulnem. Iudaei emplastrum, fracto capiti accommodatum. Emplastra ἐπισπαστικά. Aliud διὰ δαφνίδων ad extrahendum et pus movendum. Philocratis emplastrum ad extrahendum et pus movendum. Ῥυπῶδες emplastrum ad extrahendum. Emplastrum Hecataei ad extrahendum. Alexandrinum emplastrum viride ad extrahendum. De emplastris exedentibus. Emplastrum, quod exest corpus, ossa resolvit et supercrescentem carnem coercet. Emplastra adversus morsus et alia recentiora vulnera. Emplastrum Diogenis nigrum. Ephesium emplastrum rubrum ad idem valens. Aliud emplastrum ad idem valens. Λευκὰ emplastra, non gravibus vulneribus accommodata et maxime senilibus. Elephantinum emplastrum. Lenia emplastra. Emplastrum lene. Archagathi emplastrum lene. Emplastra eiusdem generis, ad leniendum apta.Caput XXDe pastillis et primum de iis, qui ad recentia vulnera glutinanda sanandaque apti sunt. Alius pastillus ad glutinanda vulnera. De sphragide pastillo, quem Polybus confecit ad glutinandum vulnus. Pastillus ad ulcera sordida et nigritiem in auribus, naribus et in obscoenis partibus inflammationesque eorum. Pastillus Andronis ad uvam inflammatam, ad naturalia sordida, etiam cancro laborantia. Pastillus ad fissa ani vel ora, venarum fundentia sanguinem vel cancrum. Pastillus ad expellendum calculum cum urina.Caput XXIDe pessis. Ad sanguinem evocandum. Ad vulvam molliendam. Alia pessi compositio ad idem valens. Ad inflammationes vulvae Numenii pessus. Ad eiiciendum e vulva infantem mortuum. Si mulier vitio locorum concidit, qua curatione utendum sit. Si mulier non comprehendit.Caput XXIIDe medicamentis, quibus aridis utimur. Ad carnem supercrescentem exedendam. Ad putrem carnem continendam, ne ultra serpat, eamque leniter exedendam plures compositiones. Hierae cumpositio. Iudaei compositio. Iollae compositio. Ad sanguinis profluvia vel ex membrana cerebri vel aliis locis et ad cancrum et ad inducendam cicatricem et ad coercendam carnem increscentem. Timaei compositio ad ignem sacrum vel cancrum. Ad sternutamenta excitanda. Gargarizationes, quibus fieri debeant.Caput XXIIIDe antidotis et quibus malis opitulentur. Compositio antidoti. Aliud antidotum Ambrosia nominatum, quod Zopyrus Ptolemaeo regi composuit. Antidotum Mithridatis.Caput XXIVDe acopis. Acopum nervis utile. Acopum elaeodes, nervis utile. Ἔγχριστα ad ulcera purganda et implenda. Ad sacrum ignem.Caput XXVDe catapotiis. Catapotium ad somnum arcessendum et levationem doloris et simul ad concoquendum. Catapotium valentius ad somnum. Catapotium ad plurimos dolores per somnum leniendos. Catapotium aliud ad multa valens. Catapotium ad inducendum somnum, quem vulva dolens prohibuit. Ad iecur sanandum. Ad finiendos dolores lateris. Ad thoracis dolores finiendos. Catapotium Athenionis ad tussim. Catapotium Heraclidis Tarentini ad tussim et somnum. Catapotium ad purganda ulcera in faucibus tussientibus. Colice Cassii medici. Ad infantem mortuum aut secundas expellendas. Laborantibus ex partu quid dari debeat. Ad adiuvandam vocem. Adversus difficultatem urinae. Arteriaces compositio quomodo fiat.Caput XXVIDe quinque generibus noxarum corporis. De vulneribus, quae per tela inferuntur. Quae vulnera insanabilia sint. Quae vulnera difficilem curationem habeant. Quae vulnera tutiorem curationem habeant. Observationes in vulneris genere et figura. Aetatis observatio et corporis et vitae et temporis. Signa eorum, quae intus laesa sunt. Signa percussi cordis. Signa pulmonis icti. Signa iocinoris vulnerati. Signa percussorum renum. Signa vulnerati lienis. Signa percussae vulvae. Signa percussi cerebri vel membranae eius. Signa stomachi percussi. Signa ieiuni intestini et ventriculi vulnerati et aliorum intestinorum. Signa percussae medullae, quae in spina est. Signa septi transversi percussi. Signa vesicae vulneratae. De sanguine et sanie et pure et eorum speciebus, quandoque meliora deteriorave sint. Curatio adversus profusionem sanguinis in vulneribus. Curationes adversus vulnerum inflammationem. De glutinatione vulnerum. Quomodo vulnus ligari conveniat. Quomodo vulnerato agendum sit. De notis vulnerum. De curationibus vulnerum. Curationes propriae articulorum. Vulnus quomodo purgadum est. Quomodo vulnus implendum est. De ulceribus, quae extrinsecus per vulnera incidunt, curationibusque eorum. Curatio veteris ulceris. Curatio erysipelarum. Curatio gangraenae. Curatio vulnerum, ubi quid collisum est aut detritum aut infixum. Quomodo cicatrix vulneri inducenda purgandaque sit.Caput XXVIIDe vulneribus, quae per morsus inferuntur, eorumque curationibus. Curatio adversus rabiosi canis morsum. Curationes communes adversus omnes morbos serpentium. Speciales curationes adversus ictus serpentium, et primum adversus ictum aspidis. Adversus ictum scorpionis. Adversus aranei et scorpionis ictum. Adversus cerastis et dipsadis et haemorrhoidis ictum. Adversus chersydri ictum et cerastis. Adversus phalangii ictum. Adversus ictus Italorum anguium, qui minus terribiles sunt. Remedium generale adversus omnia venena vel in cibo vel in potione assumta. Specialia remedia adversus quaedam venena et primum adversus cantharidas. Adversus cicutam. Adversus hyoscyamum. Adversus cerussam. Adversus sanguisugam, si epota est, et lac, quod intus coiit. Adversus fungos inutiles. De adustis corporis locis et quomodo curari debeant.Caput XXVIIIDe interioribus ulceribus, quae aliqua corporum parte corrupta nascuntur. De carbunculo. De carcinomate. De theriomate. De sacro igne. De Chironio ulcere. De ulceribus, quae ex frigore in pedibus et manibus oriuntur. De struma. De furunculo. De phymate. De phygethlo. De abscessibus. De fistulis. De ulceris genere, quod μελικηρία nominatur. De acrochordone et thymio et myrmeciis et clavo. De pustularum generibus. De scabie. De impetiginis speciebus. De papulis. De vitiliginis speciebus, id est de alpho et melane et leuce.
Liber VI
Caput IDe vitiis singularum corporis partium. De capillis fluentibus.Caput IIDe porrigine.Caput IIIDe sycosi.Caput IVDe areis.Caput VDe varis et lenticulis et ephelide.Caput VIDe oculorum morbis et primum de iis, qui lenibus medicamentis curantur. De diversis oculorum collyriis. Philonis collyrium. Dionysii collyrium. Cleonis collyrium. Theodoti collyrium, acharistum appellatum. Cythion vel tephrion collyrium. Euelpidis collyrium, trygodes nominatum. Nilei collyrium omnium optimum. De carbunculis oculorum. De pustulis oculorum. Philetis collyrium ad pustulas oculorum. De ulceribus oculorum et de διὰ λιβάνου collyrio. De imminutione oculorum. De pediculis palpebrarum. De oculorum gravioribus morbis, qui ex inflammationibus oriuntur et validioribus medicamentis curantur, et de Andreae collyrio et de διὰ κέρατος Μεμιγμένον, Euelpidis collyrium. De oculorum ulceribus supercrescentibus, sordidis, cavis, veteribus. Smilion collyrium. Phynon collyrium Euelpidis. Sphaerion collyrium Euelpidis. Liquidum Euelpidis collyrium. De cavis oculorum ulceribus. Hermonis collyrium De cicatricibus oculorum, quae ex ulceribus factae sunt, et de asclepia et canopite et pyxino collyriis. De alio genere inflammationis oculorum. Caesarianum collyrium. Hieracis collyrium. De aride lippitudine. Rhinion collyrium. Ad oculos scabros collyria. De caligine oculorum. Διὰ κρόκου collyrium. De caligine, quae propter senectutem aut aliam imbecillitatem fit. De suffusione oculorum. De resolutione oculorum. De mydriasi oculorum. De imbecillitate oculorum. Ad oculos, qui extrinsecus offenduntur, cum sanguine suffusi sunt.Caput VIIDe aurium morbis. De pure et malo odore aurium. Compositiones ad omnia aurium vitia. De ulcere sordido aurium. Adversus aurium vermes. Ad compressa aurium foramina. Ad gravem auditum. ad sonitum aurium inter se ipsos. Ad ea, quae in aurem inciderunt, extrahenda.Caput VIIIDe narium morbis. De carnosis carunculis narium.Caput IXDe dentium dolore.Caput XDe tonsillis.Caput XIDe oris ulceribus.Caput XIIDe linguae ulceribus.Caput XIIIDe parulidibus et ulceribus gingivarum.Caput XIVDe uvae morbo.Caput XVDe cancro oris.Caput XVIDe parotidibus.Caput XVIIDe umbilico prominente.Caput XVIIIDe obscoenarum partium vitiis. De colis morbis. De cancro, qui in cole nascitur. De phagedaena in cole nascente. De carbunculo, qui in cole nascitur. De testiculorum morbis. De ani morbis. De rhagadiis. De condylomate. De haemorrhoidibus. Si anus vel os vulvae procidit, qua curatione utendum sit. De fungo ani aut vulvae.Caput XIXDe digitorum ulceribus.
Liber VII
ProoemiumDe chirurgica, et qui in ea claruerint, et qualis esse chirurgus debeat, et quid hoc in libro describatur.Caput IDe luxatis.Caput IIDe iis, quae per se intumescunt, quomodo incidenda et curanda sint.Caput IIIDe bonis malisve signis suppurationum.Caput IVDe fistulis. De costarum fistulis. De ventris fistulis. De ani fistulis.Caput VDe telis e corpore extrahendis. De sagittis recipiendis. De latis telis educendis. De alio telorum genere. De venenato telo evellendo.Caput VIDe gangliis et meliceride et atheromate et steatomate, capitis tuberculis.Caput VIIDe oculorum vitiis, quae scalpello et manu curantar. De crithe. De chalaziis palpebrarum. De ungue oculorum. De encanthide. De ancyloblepharo. De aegilope. De pilis palpebrarum oculum irritantibus. De lagophthalmo. De ectropio. De staphylomate. De clavis oculorum. De oculorum natura. De suffusione. De pituita oculorum.Caput VIIIDe aurium morbis, qui manu et scalpello curantur.Caput IXCurta in auribus, labrisque ac naribus, quomodo sarciri et curari possint.Caput XDe polypo.Caput XIDe ozaena.Caput XIIDe oris vitiis, quae manu et ferro curantur. De dentibus. De tonsillis induratis. De uva. De lingua. De abscessu sub lingua. De labris.Caput XIIIDe cervicis vitiis.Caput XIVDe umbilici vitiis.Caput XVQuomodo aqua hydropicis emittatur.Caput XVIDe ventre ictu perforato, et intestinis vulneratis.Caput XVIIDe interiore membrana abdominis rupta. De varicibus ventris.Caput XVIIIDe testiculorum natura et morbis.Caput XIXDe testiculorum curationibus communibus: et primum de incisione inguinis vel scroti.Caput XXDe intestini in scrotum devoluti curatione.Caput XXIDe omenti in scrotum prolapsi curatione. De herniae aquosae curatione.Caput XXIIDe ramicis curatione.Caput XXIIIDe carne, quae inter tunicas testiculorum concrevit, et de nervo indurato.Caput XXIVDe ramice inguinis.Caput XXVAd tegendam glandem colis, si nuda est. Quomodo glans penis contecta aperiri possit. Infibulandi ratio.Caput XXVIDe urinae reddendae difficultate et curatione. Calculosis quae curatio adhibeatur. Signa calculorum vel arenosorum vel mollium. De calculis feminarum. Quae curatio calculo evulso habenda sit.Caput XXVIIDe cancro, qui incisa vesica nascitur.Caput XXVIIISi naturalia feminarum non admittunt concubitum, quomodo curari conveniat.Caput XXIXQua ratione partus emortuus ex utero excutiatur.Caput XXXDe ani vitiis. De condylomatis. De haemorrhoidibus.Caput XXXIDe varicibus.Caput XXXIIDe digitis cohaerentibus et curvatis.Caput XXXIIIDe gangraena.
Liber VIII
Caput IDe positu et figura ossium totius humani corporis.Caput IIOssa vitiata et corrupta quibus signis cognoscantur, et qua ratione curentur.Caput IIIQuomodo os excidatur; et de modiolo, et terebra, ferramentis ad id paratis.Caput IVDe calvaria fracta.Caput VDe naso fracto.Caput VIDe auribus fractis.Caput VIIDe maxilla fracta, et quibusdam ad omnia ossa pertinentibus.Caput VIIIDe iugulo fracto. De diversis ossium curis.Caput IXDe costis fractis. De spina fracta.Caput XDe humerorum, brachiorum, femorum, crurum, digitorum, fractorum vel evulsorum, communibus curationibus. De humero fracto. De brachio fracto De cubito fracto. De cruribus femoribusque fractis. De digito fracto. Communes curationes ad humeros, brachia, crura, femina digitosque confractos pertinentes.Caput XIDe ossibus luxatis.Caput XIIDe maxilla luxata.Caput XIIIDe capite luxato.Caput XIVDe spina luxata.Caput XVDe humero luxato.Caput XVIDe cubito luxato.Caput XVIIDe manu luxata.Caput XVIIIDe palma luxata.Caput XIXDe digitis luxatis.Caput XXDe femore luxato.Caput XXIDe genu luxato.Caput XXIIDe talo luxato.Caput XXIIIDe planta luxata.Caput XXIVDe digitis luxatis.Caput XXVDe iis, quae cum vulnere loco moventur. |